ĐÀO TẠO NGÀNH THIẾT KẾ NỘI THẤT TRONG THỜI KỲ CÔNG NGHỆ SỐ

Đăng lúc: Thứ năm - 04/04/2019 04:39 - Người đăng bài viết: Nguyen Quoc Chinh
.

.

Ngành Design nói chung và ngành Thiết kế Nội thất nói riêng gắn liền với sự phát triển của các cuộc cách mạng công nghiệp (trong đó có công nghệ số). Nhà thiết kế trong xã hội hiện đại sử dụng máy tính và công nghệ số để xây dựng một quy trình thiết kế hoàn thiện. Với những thay đổi của cuộc cách mạng 4.0 việc đào tạo Design nói chung và nhà Thiết kế Nội thất nói riêng cần phải có những thay đổi và cách nhìn mới để bắt nhịp được với nhu cầu của xã hội.
            Đặt vấn đề
            Cùng với sự phát triển của xã hội ngành Mỹ thuật công nghiệp ngày càng trở nên gắn bó với mọi mặt của đời sống xã hội con người. Trong đó ngành Thiết kế Nội thất hiện nay được đánh giá như một ngành “hot” trong các nghề nghiệp mà giới trẻ chọn lựa. Không thể không kể đến làn sóng về cuộc “cách mạng công nghiệp 4.0” đang chi phối toàn bộ cuộc sống của con người trong xã hội hiện đại, Design cũng như ngành Thiết kế Nội thất cũng không nằm ngoài sự ảnh hưởng đó.
             Nhìn lại lịch sử phát triển của Design đều gắn liền với các cuộc cách mạng công nghiệp. Việc nắm bắt được chính xác bản chất của Design hiện đại sẽ giúp cho các Designer, đặc biệt là các nhà Thiết kế Nội thất có được hướng đi đúng đắn và xây dựng đội ngũ thiết kế chuyên nghiệp, đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của thị trường, giải quyết hài hòa giữa công năng vật chất và công năng tinh thần của người sử dụng.
          I. Sự phát triển của ngành Thiết kế Nội thất trong thời kỳ “Cách mạng công nghiệp 4.0”
             Chúng ta đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 – cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là xu hướng hiện thời trong việc tự động hóa và trao đổi dữ liệu trong công nghệ sản xuất. Những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 như: công nghệ trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, mạng di động, internet kết nối vạn vật, nhất là người máy có trí tuệ nhân tạo đã đem đến cho con người sự tiện nghi và các tiện ích phục vụ thiết thực cho cuộc sống hàng ngày. Design truyền thống đang có sự tiếp biến với Design số hóa hiện nay. Công việc của nhà thiết kế hiện đại không chỉ dừng ở việc sáng tạo mà còn cần phải chú ý đến các tương tác với công nghệ số. Người làm thiết kế Nội thất với cách làm việc truyền thống thường chỉ chú trọng đến công năng sử dụng, thẩm mỹ không gian và kiểu dáng của sản phẩm. Ngày nay dưới sự tác động của công nghệ số sản phẩm thiết kế Nội thất đã có sự thay đổi để phù hợp với nhu cầu xã hội. Một số sản phẩm tuy không mới nhưng hoàn toàn mới về cách thức vận hành, chúng đã chuyển dịch đến bản chất mới - sử dụng kỹ thuật số. Có thể kể đến một số sự thay đổi đáng kể tác động trực tiếp đến ngành Thiết kế Nội thất như sau :
            - Design động, Design tương tác: Trong thiết kế hiện đại cần quan tâm đến sự tương tác giữa con người với máy tính và sự phát triển của các phần mềm liên quan. Design tương tác được hiểu như là sự ứng dụng của thiết kế tương tác giữa các sản phẩm kỹ thuật số, môi trường, hệ thống và các dịch vụ. Giống như nhiều lĩnh vực thiết kế khác thiết kế tương tác cũng có sự quan tâm đến hình thức nhưng trọng tâm chính vẫn là chú trọng vào phản ứng của người dùng. Điều mà thể hiện một cách rõ ràng, thiết kế tương tác khác với lĩnh vực khoa học, kỹ thuật thiết kế tương tác là sự tổng hợp và mang tính giả thuyết hơn là chú trọng vào bản chất thực tế của sự vật. Cụ thể các ứng dụng của Design phục vụ cho tương tác với thế giới ảo như các chương trình game tương tác với nhân vật, tham quan các không gian thực tế ảo và tương tác mẫu vật, các app (ứng dụng) trên điện thoại, các video và hình ảnh động.
            - Design thông minh (smart): Hệ thống số hóa các tiện ích như các hệ thống điều khiển thông minh giúp kiểm soát an ninh, số hóa các vấn đề về thông tin hữu ích cho con người hàng ngày, kiểm soát tình trạng môi trường, hỗ trợ giao thông… Ngày nay, các khái niệm như thiết bị thông minh, nhà thông minh càng trở nên quen thuộc.
Sự phát triển của khoa học kỹ thuật hiện đại tạo ra nhiều tiện ích giúp rút ngắn thời gian lao động, tạo ra các sản phẩm hỗ trợ đắc lực phục vụ cho cuộc sống. Người làm thiết kế Nội thất ngoài việc sáng tạo theo phương thức truyền thống còn cần phải cập nhật những tiến bộ của công nghệ số nhằm tạo ra một sản phẩm thiết kế không chỉ đẹp về hình thức, hợp lý về công năng sử dụng mà còn phải có các tiện ích phục vụ tối đa nhu cầu của cuộc sống hiện đại. Nhà thông minh là một thiết kế đáp ứng được cơ bản các yêu cầu trên. Nhà thông minh (tiếng Anh là “Smart Home”) hoặc hệ thống nhà thông minh là một ngôi nhà hay căn hộ được trang bị hệ thống tự động tiên tiến dành cho điều khiển đèn chiếu sáng, nhiệt độ, truyền thông đa phương tiện, an ninh, rèm cửa, cửa và nhiều tính năng khác nhằm mục đích làm cho cuộc sống ngày càng tiện nghi, an toàn và góp phần sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên. Xu hướng thiết kế Nội thất hiện đại còn chú ý đến các tính năng kết hợp như thiết kế các không gian đa chức năng, nhiều công năng kết hợp trong cùng một không gian hoặc các đồ vật tích hợp nhiều chức năng nhằm đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của người sử dụng, nâng cao chất lượng sống.
           - Design và phương tiện chuyên dụng : công nghệ mới sản sinh ra một loạt các công cụ máy móc sản xuất mới như các loại máy cắt CNC, máy in 3d với nhiều loại vật liệu khác nhau tạo ra các sản phẩm 3 chiều có nhiều tính năng khác nhau, máy quét 3 chiều, công cụ vẽ số hóa và các loại kính xem giúp các bản vẽ nội thất, máy in vải… Các công cụ này đóng vai trò quan trọng trong việc “hiện thực hóa” một sản phẩm nội thất.
              Trên cơ sở của sự phát triển rất mạnh mẽ của “Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0” làm thay đổi nhiều khía cạnh của đời sống xã hội. Ngành Design nói chung và Thiết kế Nội thất nói riêng là ngành nghề giao thoa giữa nghệ thuật và kỹ thuật. Ngày nay, một sản phẩm Design được xã hội chấp nhận phải mang đầy đủ các yếu tố không chỉ đẹp về thẩm mỹ, ích dụng về công năng, gắn được các thành tựu của khoa học kỹ thuật vào thiết kế mà còn được nhìn nhận ở vai trò Design tiếp thị. Một sản phẩm Nội thất cần được nghiên cứu tìm tòi từ nhu cầu của đối tượng thiết kế. Chính từ những yêu cầu trên nhiệm vụ của những nhà hoạch định giáo dục và đào tạo Design cần phải có những yêu cầu, đòi hỏi mới bởi mỗi chuyên ngành đều chịu sự tác động nhất định. Đối với ngành Thiết kế Nội thất là một ngành khá đặc thù nên cần chú trọng đầu tư nhiều hơn về công nghệ giáo dục tiên tiến, mạnh dạn áp dụng đào tạo online, bồi dưỡng sinh viên theo hướng thực học, thực nghiệp và định hướng vào công nghệ.
          II. Giáo dục - đào tạo gắn với công nghệ, đổi mới vai trò của người dạy và người học theo hướng hội nhập Quốc tế trong đào tạo ngành Thiết kế Nội thất.
         1. Nội dung dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học
             Đứng trước sự phát triển rất mạnh mẽ của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã đem lại những thách thức mới, đòi hỏi sự nỗ lực để bắt kịp với công nghệ trong đào tạo Đại học nói chung và đào tạo ngành Thiết kế Nội thất nói riêng. Các trường đào tạo về Thiết kế Nội thất cần có hướng đi đúng đắn cho việc đào tạo các Họa sĩ thiết kế tương lai có thể đáp ứng được nhu cầu công việc sau khi tốt nghiệp. Giáo dục đào tạo cần chuyển dịch theo từ chủ yếu theo số lượng sang chú trọng cả số lượng lẫn chất lượng và hiệu quả; chuyển từ chỉ chú trọng giáo dục nhân cách nói chung sang kết hợp giáo dục nhân cách với phát huy tốt nhất tiềm năng cá nhân. Với nội dung dạy học, cần có sự thay đổi từ hình thức truyền thụ kiến thức sang hình thành phẩm chất và phát triển năng lực người học thực học, thực nghiệp. 
Chương trình giáo dục định hướng phát triển ngày nay đã trở thành xu hướng quốc tế hóa và đặc biệt cần thiết trong thời đại cách mạng 4.0. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học có thể xem là một mô hình cụ thể hóa trong đào tạo định hướng kết quả đầu ra với mục tiêu dạy học được thể hiện ở các thành phần cấu trúc của năng lực. Theo mô hình năng lực của giáo dục đại học Đức thì cấu trúc chung của năng lực hành động được mô tả là sự kết hợp của bốn năng lực thành phần :
           “- Năng lực chuyên môn: là khả năng thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn, đánh giá kết quả một cách độc lập bao hàm nhiều khả năng tư duy logic như: phân tích, tổng hợp, so sánh, trìu tượng hóa, khái quát hóa, khả năng nhận biết các mối quan hệ một cách biện chứng.
            - Năng lực phương pháp: là khả năng hành động có kế hoạch, có định hướng. Mục đích là để thực hiện hay giải quyết các nhiệm vụ và vấn đề đã vạch ra.
           - Năng lực xã hội: là khả năng giải quyết được những tình huống xảy ra trong xã hội cũng như thực hiện được những nhiệm vụ khác nhau trong sự phối hợp với những liên hệ khác trong xã hội.
           - Năng lực cá thể: là khả năng xây dựng, xác đinh, đánh giá được về sự phát triển năng khiếu cá nhân hay về những giới hạn của cá nhân. Có khả năng thể hiện và kiểm soát được những quan điểm cá nhân, các hành vi phù hợp chuẩn giá trị đạo đức.
Ở các trường đào tạo nghề, năng lực được hiểu là: khả năng thực hiện có trách nhiệm và hiệu quả các hành động, giải quyết các nhiệm vụ, vấn đề trong những tình huống khác nhau thuộc các  lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân trên cơ sở hiểu biết, kỹ năng, kỹ xảo và kinh nghiệm cũng như sự sẵn sàng hành động”[1]
             Việc áp dụng phương thức dạy học theo quan điểm phát triển năng lực áp dụng trong đào tạo họa sĩ Thiết kế Nội thất là hoàn toàn phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại, đặc biệt trong điều kiện chất lượng đầu vào không đồng đều như hiện nay. Sinh viên được tập trung phát triển năng lực cá nhân ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường sẽ phát huy được mọi khả năng cá nhân của người học, đáp ứng được nhu cầu đa dạng của thị trường nhân lực, vị trí công việc trong tương lai. Do vậy, đào tạo theo định hướng phát triển năng lực người học cần kết hợp với xây dựng nội dung đào tạo theo các modun dạy học hay nội dung học tự chọn theo từng vị trí công việc mà sau này người học sẽ đảm nhận. Chẳng hạn, với chương trình đào tạo ngành Thiết kế Nội thất hiện nay nội dung chương trình có thể chia thành 4 nhóm tương ứng với các nhóm phát triển năng lực như sau :
           - Nhóm năng lực chuyên môn - đào tạo các kiến thức phát triển tư duy (cơ sở thẩm mỹ, phương pháp tư duy sáng tạo, phương pháp thiết kế…). Với nhóm sinh viên có khả năng tư duy sáng tạo, gu thẩm mỹ và trí tưởng tượng phong phú có thể định hướng trở thành một nhà thiết kế, sáng tạo nghệ thuật.
- Nhóm năng lực phương pháp – đào tạo các phương pháp thực hành chuyên môn, hiểu biết về công nghệ (kỹ thuật thi công, kỹ năng sử dụng các phần mềm).Với những sinh viên có thiên hướng kỹ năng công nghệ có thể định hướng thành một kỹ thuật viên diễn họa kiến trúc, nội thất chuyên nghiệp hoặc chú trọng đào tạo về kỹ thuật thi công, có hiểu biết về các loại vật liệu công việc sau khi ra trường có thể trở thành 1 kỹ sư chuyên về sản xuất.
           - Nhóm năng lực xã hội – nội dung đào tạo hướng đến rèn luyện các kỹ năng mềm. Nếu sinh viên có thể kết hợp giữa khả năng sáng tạo và nhiều kỹ năng mềm khác (làm việc nhóm, thuyết trình, triển khai công việc…) có thể định hướng đào tạo để trở thành giám đốc sáng tạo hay quản lý dự án.
           - Nhóm năng lực cá nhân – tập trung đào tạo các tri thức về chuyên môn mang tính học thuật (các khái niệm, phạm trù, quy luật, mối quan hệ…), nghiên cứu sâu về nghệ thuật. Với nhóm sinh viên thể hiện khả năng nghiên cứu tìm tòi, biết cách đánh giá, có khả năng nghiên cứu độc lập cũng như làm việc nhóm có thể định hướng trở thành nhà nghiên cứu nghệ thuật.

Phân nhóm năng lực Học nội dung chuyên môn Học phương pháp - chiến lược Học năng lực Xã hội Học năng lực cá thể
Nội dung dạy học - Các kiến thức rèn luyện phát triển tư duy sáng tạo (cơ sở thẩm mỹ, phương pháp tư duy sáng tạo, phương pháp thiết kế…).
- Các kỹ năng chuyên môn (hiểu biết kỹ thuật, trình bày bản vẽ, lập dự án)
- Úng dụng, đánh giá chuyên môn
- Các phương pháp thực hành chuyên môn, hiểu biết công nghệ(kỹ thuật thi công,  kỹ năng thực hành  máy tính, khả năng sử dụng các phần mềm).
- Lập kế hoạch học tập, kế hoạch làm việc
- Các phương pháp nhận thức chung:
- Thu thập, xử lý, đánh giá, trình bày thông tin
- Rèn luyện các kỹ năng mềm.
- Làm việc trong nhóm, triển khai công việc
- Tạo điều kiện cho sự hiểu biết về phương diện xã hội
- Học cách ứng xử, tinh thần trách nhiệm, khả năng giải quyết xung đột
- Có hiểu biết về chuyên môn
- Các tri thức chuyên môn (các khái niệm, phạm trù, quy luật, mối quan hệ…).
- Tự đánh giá điểm mạnh, điểm yếu
- XD kế hoạch phát triển cá nhân, nhóm
- Đánh giá, hình thành các chuẩn mực giá trị, đạo đức và văn hoá,
- Có khả năng chuyên môn
Định hướng nghề nghiệp Nhà thiết kế, sáng tạo nghệ thuật Kỹ thuật viên, diễn họa Quản lý dự án, Giám đốc sáng tạo Nghiên cứu chuyên môn
Bảng 1 : Mô đun dạy học ngành Thiết kế Nội thất theo định hướng phát triển năng lực người học.
           
             
           2. Tổ chức các hình thức học tập đa dạng.

               Với phương pháp đào tạo truyền thống, các trường đào tạo về Mỹ thuật công nghiệp thường chú trọng thực hành kết hợp với lý thuyết. Ngoài việc học lý thuyết, sinh viên được thực hành tại các nhà xưởng và người thầy đóng vai trò dẫn dắt. Với cách làm này việc đào tạo thông thường phải mất từ 5 - 6 năm. Phương pháp đào tạo này một số trường gặp phải khó khăn về cơ sở vật chất, thiếu xưởng thực hành cũng như các trang thiết bị học tập chuyên ngành. Sinh viên chủ yếu phải tự liên hệ nơi thực tập. Trong bối cảnh xã hội còn nhiều khó khan khiến cho các ngành Design ở Việt Nam còn phát triển thiếu đồng bộ. Sự góp mặt của các trường đào tạo về Mỹ thuật công nghiệp đã góp phần đào tạo ra nhiều thế hệ nhà thiết kế mỹ thuật ứng dụng góp phần tạo ra cái đẹp cho xã hội. Tuy nhiên, phải nhìn nhận một thực tế là khoảng cách giữa đào tạo và nhà tuyển dụng còn quá lớn. Việc đào tạo một nhà thiết kế vừa có nhận thức tốt về thẩm mỹ vừa có khả năng đáp ứng thực tế, và việc đổi mới trong đào tạo ngành Mỹ thuật công nghiệp nói chung, ngành Thiết kế Nội thất nói riêng hiện nay chưa được quan tâm kịp thời.
Phối hợp đa dạng các phương pháp và hình thức dạy học trong quá trình dạy học là phương hướng quan trọng để phát huy tích cực và nâng cao chất lượng dạy học. Trong đào tạo ngành Thiết kế Nội thất cần có sự kết hợp giữa đào tạo các môn lý thuyết và các môn thực hành, kết hợp phương pháp giảng dạy truyền thống và phương pháp giảng dạy hiện đại. Dựa trên sự phân nhóm năng lực người học và thực tế nghề nghiệp sau khi ra trường có thể chia thành 3 nhóm hình thức tổ chức dạy học (HTTCDH) như sau :
             - Nhóm HTTCDH nhằm tìm tòi tri thức, nghiên cứu : thường được áp dụng đối với các môn học lý thuyết. Cần thay thế dần phương pháp truyền thống mà trong đó chủ yếu là thầy nói, trò nghe còn tồn tại nhiều hạn chế : không khuyến khích được tính chủ động của, khả năng sáng tạo của người học ít có cơ hội phát huy. Thay vào đó cần sử dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại lấy người học làm trung tâm như : kết hợp giữa phương pháp thuyết trình và phương pháp làm việc nhóm. Đặc biệt với phương pháp giáo dục hiện đại rất cần thiết phải hình thành cho sinh viên thói quen tư duy, tìm tòi, nghiên cứu khoa học ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường.
               Tại các trường đại học lớn, đào tạo cần thiết phải gắn liền với công tác nghiên cứu khoa học. Bản chất của nghiên cứu khoa học là sự tìm tòi, phát hiện sáng tạo ra tri thức mới, công nghệ mới, khả năng đưa ra các giải pháp độc đáo hiệu quả để giải quyết vấn đề. Vì thế năng lực nghiên cứu chính là chìa khóa để giải quyết một vấn đề khó. Thêm vào đó cần phải kích thích động lực nghiên cứu của sinh viên như : niềm đam mê nghiên cứu, tìm tòi cái mới, khát vọng muốn khẳng định bản thân… Rèn luyện cho sinh viên năng lực nghiên cứu ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường tạo cho sinh viên khả năng phân tích vấn đề và giải quyết vấn đề một cách tư duy logic nhằm đào tạo được nguồn nhân lực có trình độ cao đáp ứng được những thay đổi của xã hội hiện đại. Tuy nhiên có một thực tế cần đáng lưu tâm trong công tác nghiên cứu khoa học ở các trường Đại học chủ yếu các đề tài là những nghiên cứu cơ bản, rất ít các đề tài mang tính phát hiện hoặc giải pháp. Các đề tài này đều khó ứng dụng thực tế và khó có thể chuyển giao thương mại bán ra thì trường. Với đặc thù của chuyên ngành thiết kế Nội thất các đề tài nghiên cứu khoa học nên tập trung hướng đến sự sáng tạo hoặc tìm ra các giải pháp thiết kế có khả năng sử dụng tối ưu, ứng dụng được vào cuộc sống và có khả năng chuyển giao thương mại. Để làm được như vậy trong quá trình nghiên cứu rất cần có sự hỗ trợ của các xưởng thực hành, các buổi tham quan giúp sinh viên tiếp cận được với nhu cầu thực tế.
             - Nhóm HTTCDH nhằm rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thực hành học tập : thường được vận dụng trong giảng dạy các môn chuyên ngành, các môn học mang tính thực hành. Với đặc thù ngành học những kiến thức thực hành thường thay đổi theo sự phát triển của xã hội và sự phát triển của khoa học công nghệ. Chính vì vậy, với HTTCDH này rất cần thiết phải ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình dạy học.
               Trong thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục - đào tạo và khoa học công nghệ phải gắn kết tương tác lẫn nhau. Đổi mới giáo dục- đào tạo ngành Thiết kế Nội thất trước hết nhằm nâng cao kỹ năng sáng tạo, có sự nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, kinh doanh và phục vụ đời sống xã hội. Xa hơn nữa, giáo dục đào tạo gắn với khoa học công nghệ là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, theo đó là chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Trong sự phát triển hiện nay, cần nhận thức được sự bắt kịp khoa học kỹ thuật, công nghệ phải được đặt lên hàng đầu. Sự cạnh tranh về thẩm mỹ và kiểu dáng sản phẩm đi liền với sự cạnh tranh về kỹ thuật. Ngoài ra người học cần phải trang bị cho mình những kỹ năng mềm khác như các tương tác hỗ trợ tiếp thị và phát triển sản phẩm trên thị trường.
Giáo dục - đào tạo hiện đại đã và đang chuyển dịch từ phương pháp truyền thống sang việc sử dụng các công nghệ tương tác giúp truyền đạt kiến thức. Việc áp dụng công nghệ Thực tế ảo đang được đưa vào ứng dụng trong ngành giáo dục trên Thế giới và tại Việt Nam và khẳng định được hiệu quả trong đào tạo.
Thực tế ảo là một môi trường không gian ba chiều được thiết lập giả định trên máy tính nhằm mô phỏng lại thế giới thực. Trong môi trường mô phỏng đó, con người có thể khám phá môi trường ảo tương tự với thế giới thực, người tương tác không chỉ quan sát mà còn có khả năng tác động và nhận phản hồi. Cần nắm bắt được 3 đặc tính: tính tương tác (interactive), tính đắm chìm (immersion) và tính tưởng tượng (imagination) của công nghệ Thực tế ảo để áp dụng vào đào tạo chuyên ngành Thiết kế Nội thất đạt hiệu quả cao.
            - Tương tác thời gian thực (real-time interactivity): là khả năng người dung giao tiếp với hệ thống, cho phép họ điều khiển hoặc thay đổi trạng thái của môi trường ảo bằng hành động. Công nghệ thực tế ảo giúp trình bày dữ liệu phức tạp theo cách trực quan để tiếp cận. Sinh viên có thể tương tác với các đối tượng trong môi trường ảo để khám phá sâu hơn về chúng, điều này vừa dễ hiểu bài và giúp ghi nhớ sâu. Chẳng hạn, với môn Thiết kế đồ nội thất hay môn Kỹ thuật thi công nội thất, sinh viên có thể tìm hiểu kết cấu, cách lắp ghép, các loại vật liệu, các biện pháp thi công bằng cách quan sát trong không gian ba chiều tương tác như “di chuyển” từng chi tiết, cấu kiện của một chiếc ghế. Ngoài ra, với đặc tính này công nghệ thực tế ảo cũng thực sự hữu ích cho các môn học có tính trình diễn cao hay những môn học cần tái tạo lại hình ảnh trong quá khứ như môn Lịch sử phong cách trang trí Nội thất.
- Cảm giác đắm chìm là cảm giác như đang có mặt trong thế giới ảo hoặc là một phần của thế giới ảo do máy tính tạo ra và hòa lẫn vào thế giới đó. Đây là một hiệu ứng tạo khả năng tập trung sự chú ý cao nhất một cách có chọn lọc vào chính những thông tin từ người sử dụng hệ thống thực tế ảo. Người sử dụng cảm thấy mình là một phần của thế giới ảo, hòa lẫn vào thế giới đó. Công nghệ thực tế ảo còn đẩy cảm giác này “thật” hơn nữa nhờ tác động lên các kênh cảm giác khác. Người dùng không những nhìn thấy đối tượng đồ họa 3D, điều khiển (xoay, di chuyển..) được đối tượng mà còn sờ và cảm thấy chúng như có thật. Có thể ứng dụng đặc tính này để thực hành các môn cơ sở thiết kế như : phương pháp thiết kế nội thất, phương pháp sáng tạo…
             - Tính tưởng tượng liên quan đến việc giải quyết các vấn đề trong thế giới thực, chẳng hạn người dùng tưởng tượng như đang sử dụng các trang thiết bị trong nhà. Công nghệ này còn cho phép định vị điểm nhìn của người dùng. Sự kiểm soát điểm nhìn là việc người sử dụng tự theo dõi chính họ từ một khoảng cách, việc quan sát cảnh tượng thông qua đôi mắt của một con người khác, hoặc di chuyển khắp trong thiết kế của một cao ốc, hoặc như đang ngồi trong một chiếc ghế đẩy… Đặc tính này hoàn toàn phù hợp để thực hành thiết kế các môn đồ án chuyên ngành như : thiết kế nội thất nhà ở, nhà hàng, bảo tàng …
             Ứng dụng công nghệ thực tế ảo vào giảng dạy đã góp phần giải quyết nhiều vấn đề. Đầu tiên, giải quyết được tình trạng thiếu trang thiết bị thực hành cho sinh viên. Đối với các nội dung giảng dạy việc số hóa một lượng kiến thức cơ bản giúp cho giảng viên không cần giảng lại nhiều lần mà chỉ cần tập trung giải đáp thắc mắc của sinh viên, người học cũng có thể dễ dàng xem lại bài giảng với những vấn đề chưa kịp cập nhật trên lớp. Với phương pháp giảng dạy này cho thấy kết quả buổi học hấp dẫn hơn, sinh viên hiểu bài và chú ý tham gia vào quá trình học tập hơn. Như vậy, có thể thấy ứng dụng công nghệ thực tế ảo đã mang đến phương thức đào tạo hoàn toàn mới mẻ, trực quan, sinh động góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, tiết kiệm chi phí, phòng tránh rủi ro khi thực hành. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ này hiện nay còn đang gặp nhiều rào cản tại Việt Nam do sự tác động từ nhiều yếu tố như nhận thức của người dạy và người học, vấn đề nguồn nhân lực, kinh phí và trang thiết bị. Hiện nay, Viện Công nghệ thông tin và truyền thông CDIT (Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông) là một trong những cơ sở đi đầu trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ thực tế ảo tại Việt Nam[1].
            - Nhóm HTTCDH nhằm thực hành sản xuất, tham quan thực tập : thực trạng học tập của sinh viên ngành Thiết kế Nội thất hiện nay đa số kiến thức chỉ dừng lại ở các bài học lý thuyết, sự sáng tạo của sinh viên còn thiếu nhiều các kiến thức thực tế để có thể ứng dụng vào cuộc sống. Một số trường Đại học có trang bị các xưởng thực hành tuy nhiên cơ sở vật chất chưa bắt nhịp được với công nghệ thực tế, sản phẩm sáng tác của sinh viên mới chỉ dừng ở sự sáng tạo chứ chưa có sự nghiên cứu một cách quy mô về nhu cầu sử dụng, biện pháp thi công phù hợp giảm thiểu chi phí sản xuất và đặc biệt là khâu nghiên cứu thị trường để đưa được sản phẩm của mình ứng dụng vào thực tế.
             Từ thực trạng nêu trên cho thấy giáo dục đào tạo phải gắn liền với thực tiễn, cần thiết phải có sự trao đổi giữa trường Đại học với Doanh nghiệp và các Trung tâm xúc tiến các hoạt động chuyển giao công nghệ. Xuất phát từ nhu cầu thị trường của các Doanh nghiệp đưa ra yêu cầu thực tiễn cho các nhà nghiên cứu. Các hoạt động nghiên cứu khoa học tại các trường Đại học cũng cần nắm bắt yêu cầu từ thực tiễn của Doanh nghiệp. Hiện nay, các Doanh nghiệp cũng chú trọng xây dựng các trung tâm nghiên cứu phát triển (R&D) nhằm có sự chuẩn bị mang tính dài hơi và tầm vóc chiến lược cho sự phát triển của Doanh nghiệp. Một số Doanh nghiệp triển khai mô hình thực tập sinh với nguồn lực chủ yếu là các sinh viên chuyên ngành có cơ hội làm việc, thực tập tại các xưởng được đầu tư công nghệ hiện đại hoặc thực tập tại các phòng Thiết kế giúp sinh viên nắm được quy trình hoàn thiện khi thiết kế một sản phẩm Nội thất. Ngược lại từ phía trường Đại học các hoạt động nghiên cứu cũng cần nắm bắt yêu cầu từ thực tiễn Doanh nghiệp để chuẩn bị cho nguồn nhân lực cho tương lai gần. Tiêu chí cơ bản nhất trong đào tạo nhất là với các trường đào tạo nghề  “học đi đôi với hành”, tránh tình trạng thừa thầy thiếu thợ đang là vấn đề bất cập hiện nay. Sự kết hợp giữa Doanh nghiệp và cơ sở đào tạo là thực sự cần thiết bởi cách học hiệu quả nhất là được tiếp xúc với thực tế, trong quá trình học tập cần phát hiện ra những nhân tố có tiềm năng để có thể tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.
              Kết luận
              Xã hội trong thời đạo 4.0 với những trải nghiệm ưu việt từ trí tuệ nhận tạo và sự tích hợp đa công nghệ đã tạo ra nhiều giá trị hàng hóa, tiện ích sử dụng, cơ hội việc làm và những thách thức mới nhưng cũng là lời nhắc về nguy cơ tụt hậu. Giáo dục trong thời đại này luôn mang trong mình trọng trách đào tạo nguồn nhân lực bắt kịp xu thế và lĩnh hội tinh hoa của cuộc cách mạng thời đại. Cùng với việc mở ra nhiều cơ hội tiếp cận tri thức, thời đại giáo dục 4.0 cũng thách thức tính chủ động, cạnh tranh của mỗi người. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học rất cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục. Phương pháp này cung cấp nhiều kỹ năng phù hợp như : biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn dựa trên kiến thức khoa học, có phong cách học tập sáng tạo, chủ động…
Đổi mới giáo dục đại học nói chung và cụ thể giáo dục đào tạo trong lĩnh vực Thiết kế Nội thất nói riêng là rất cần thiết trong kỷ nguyên kỹ thuật số. Những đòi hỏi của xã hội hiện đại cho thấy cần phải có một cách làm mới trong đào tạo các trường về Design. Tùy thuộc vào thực trạng cũng như nguồn lực sẵn có của từng cơ sở đào tạo để có những định hướng mang tính chiến lược, nghiên cứu những bài học kinh nghiệm trong nước và thế giới để tạo ra một phương thức đào tạo mới đáp ứng được nhu cầu của xã hội hiện đại.
 
ThS. NCS Bùi Thị Thanh Hoa
Tài liệu tham khảo
1. Bùi Thị Vân Anh, “Ứng dụng công nghệ thực tế ảo trong hoạt động đào tạo”, Tạp chí Tự động hóa ngày nay số 194 (tháng 4/2017).
2. Lê Huy Văn - Trần Văn Bình, “Lịch sử Design”, NXB Xây dựng, 2003.
3. Lê Huy Văn, “Cơ sở phương pháp luận Design”, NXB Hà Nội, 1998.
4. Vũ Tiến Dũng, “Một số giải pháp tăng cường liên kết đào tạo giữa trường đại học và doanh nghiệp”, Tạp chí Lý luận chính trị số 5 – 2016.
5. Mạnh Xuân, “Thúc đẩy nghiên cứu khoa học trong các trường đại học”, Báo Nhân dân điện tử, Thứ Bảy, 04/09/2017.
6. Tài liệu tập huấn “Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh”; Vụ giáo dục trung học; 2014, link : https://tusach.thuvienkhoahoc.com/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_n%C4%83ng_l%E1%BB%B1c



[1] Tài liệu tham khảo Bùi Thị Vân Anh, “Ứng dụng công nghệ thực tế ảo trong hoạt động đào tạo”, Tạp chí Tự động hóa ngày nay số 194 (tháng 4/2017).
 



Đánh giá bài viết
Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết